De straat en haar Joodse bewoners
De Oosterstraat is een winkelstraat in het centrum van de stad Groningen die in noordelijke richting loopt van het Gedempte Zuiderdiep naar de Grote Markt, parallel aan de Gelkingestraat. Naar het zuiden toe ligt de Oosterstraat in het verlengde van de Rademarkt die weer in het verlengde ligt van de Oosterweg. In de Middeleeuwen stond de oudste Oosterpoort hier, een belangrijke stadspoort die de verbinding met het oostelijk gelegen platteland onderhield.
Samen met de Herestraat is de Oosterstraat de hoofdverbinding vanuit het zuiden naar de Grote Markt. De eerste stenen huizen verrezen al in de 13e eeuw in de straat. Waarschijnlijk was de straat al in de 14e, wellicht begin 15e eeuw volgebouwd. Veel panden in de straat hebben dan ook een zeer oude kern. In de Middeleeuwen stond de oudste Oosterpoort hier, een belangrijke stadspoort die de verbinding met het oostelijk gelegen platteland onderhield.
De Oosterstraat heeft een rijke geschiedenis van handelsactiviteiten en lokaal ondernemerschap. Veel historische panden, steegjes en gangen zijn nog steeds aanwezig, hoewel een deel van de straat verwoest werd tijdens de bevrijding van Groningen in april 1945. Tegenwoordig is de straat een levendige plek met een mix van lokale winkels, horeca, en creatieve ondernemingen, wat het een aantrekkelijke plek maakt voor bewoners en bezoekers. Er wordt momenteel gewerkt aan plannen voor herinrichting van de Oosterstraat, met als doel de straat groener, aantrekkelijker en veiliger te maken voor voetgangers en fietsers.
De Joodse bewoners
Oosterstraat 1 – Jacob Waag
Op dit adres woonden Jacob Waag (Groningen, 8 februari 1895 – Auschwitz, 14 augustus 1942) en zijn vrouw Selma Levie. Zij hadden een hier een winkel in dames- en kinderhoeden en aanverwante artikelen onder de naam “De Concurrent”.
Oosterstraat 1a – Leon Waag
Op dit adres woonden kleermaker Leon Waag (Groningen, 16 mei 1897 – Auschwitz, 12 augustus 1942), zijn vrouw Carolina van Dam (Groningen, 9 oktober 1899 – Sobibor, 9 juli 1943) met hun dochter Sara Waag (Groningen, 13 mei 1924 – Sobibor, 9 juli 1943). Sara was verkoopster.
Oosterstraat 3 – Louis Anholt
Hier bevond zich de winkel met woonhuis van juwelier Louis Anholt (Kampen, 13-02-1890 – Groningen, 17-04-1962) , zijn vrouw Antjen Heijmans en hun gezin. Zij overleefden de shoah.
Oosterstraat 7 – David Simon Nathans
Manufacturier David Simon Nathans (Haren, 17 november 1896 – Auschwitz, 28 februari 1943) woonde hier met zijn vrouw Estella Rosenbaum (Haren, 20 april 1893 – Auschwitz, 22 oktober 1942). Na hun huwelijk op 11 maart 1926 verhuisden zij naar de Oosterstraat 7 waar David Simon ook een manufacturenwinkel had.
Oosterstraat 16 – Wolf Levi van Leeuwen
Radiohandelaar Wolf Levi van Leeuwen (Utrecht, 19 maart 1910 – Auschwitz, 30 april 1943) woonde hier met zijn vrouw Sophia Waag (Groningen, 6 januari 1910 – Auschwitz, 19 februari 1943) en hun kinderen Nathan (Groningen, 1 december 1932 – Auschwitz, 19 februari 1943) en Sophia (Groningen, 20 september 1934 – Auschwitz, 19 februari 1943). Op 17 augustus werd zijn winkel in radio’s en verlichting verplaatst van de Heerestraat 42 naar het pand aan de Oosterstraat 16.
Oosterstraat 28 – Lazarus Bargeboer
Lazarus Bargeboer (Winschoten, 10 mei 1906 – Auschwitz, 14 januari 1943) was eigenaar van “Schoenenhuis Bargo”. In dit woonwinkelpand woonde hij met zijn vrouw Marie Behr (Groningen, 23 september 1906 – Auschwitz, 14 januari 1943) en zoontje Simon (Groningen, 10 maart 1936 – Auschwitz, 14 januari 1943). Op een gegeven moment woonde ook winkelbediende Jonas Valk (Wildervank, 28 januari 1917 – Auschwitz, 19 oktober 1942) bij het gezin in.
Oosterstraat 35a – Rika Velleman
Winkelierster Rika Velleman (Groningen, 1 januari 1896 – Sobibor, 20 maart 1943) was de weduwe van Jozeph van Dam (Groningen, 7 februari 1896 – Groningen, 4 juli 1939). Zij woonde hier met haar zoon Izak van Dam (Groningen, 15 februari 1925 – Extern kommando Bobrek, 4 januari 1943).
Oosterstraat 35-37 – “De Vlieger”
In deze panden was de winkel “De Vlieger” gevestigd, een zaak met manufacturen en aanverwante artikelen. Deze winkel behoorde toe aan Rika Velleman (Oosterstraat 35a) en haar overleden echtgenoot Jozeph van Dam.
Oosterstraat 37a – Heike Salomons
Heike Salomons (Winschoten, 10 juli 1892 – Auschwitz, 23 november 1942) woonde in juni 1941 op dit adres. Eveneens op dit adres woonden 3 familieleden van het gezin West die de shoah overleefden.
Oosterstraat 45a – Heiman Slager
Pianist Heiman Slager (Winschoten, 22 maart 1913 – Birkenau, 31 maart 1944) woonde hier met zijn vrouw Rosina van Dam (Groningen, 13 februari 1910 – Auschwitz, 19 oktober 1942). Ook zijn schoonvader Henderikus van Dam Groningen, 23 september 1885 – Groningen, 18 februari 1942, schoonmoeder Betje van Gilpen (Winschoten, 10 december 1883 – Auschwitz, 19 oktober 1942), zwager Hendrik (Groningen, 13 juli 1911 – Midden-Europa, 31 maart 1944) en schoonzuster Marianne (Groningen, 30 september 1908 – Auschwitz, 19 oktober 1942) woonden op dit adres. Marianne was pianolerares.
Oosterstraat 72a – Siemon Frank
Koopman Siemon Frank (Groningen, 22 maart 1875 – Sobibor, 11 juni 1943) woonde op dit adres met zijn vrouw Leentje Goslinski ((Groningen, 31 december 1876 – Sobibor, 11 juni 1943). Hun zoon Izak ((Groningen, 20 april 1905 – Kuie, 7 oktober 1943) was getrouwd met Emma Roeper (Winterswijk, 21 november 1903 – Sobibor, 16 juli 1943). Zij woonden eveneens op dit adres met hun 2 dochtertjes Leny (Groningen, 27 december 1932 – Sobibor, 16 juli 1943) en Ina (Groningen, 29 juli 1936 – Sobibor, 16 juli 1943). Tot slot woonde hier ook nog Zadok Frank (Groningen, 19 juli 1884 – Auschwitz, 10 september 1943). Zadok was een broer en de compagnon van Siemon Frank.
Bronnen:
Groninger Archieven
Joods Monument
Wikipedia
Laatst bijgewerkt:
19-10-2024