A
Aron hakodesj = ‘heilige kast’. Heilige Ark, de plaats waar in de synagoge de Tora-rollen worden bewaard.
Asjkenazische joden- Hoogduitse joden, uit Midden- of Oost-Europa
B
Bar Mitswa = Religieuze meerderjarigheid Joodse jongen op de leeftijd van dertien jaar, hij wordt dan bar mitswa (“zoon van het gebod”)
Bat Mitswa = Religieuze meerderjarigheid meisje Joods meisje op de leeftijd van twaalf jaar, zij wordt dan bat mitswa (“dochter van het geloof”)
Besnijdenis = het besnijden van de voorhuid van een joods jongetje
Bima = verhoogd platform in de synagoge, waar de torarol op gelegd wordt nadat hij uit het Aron Hakodesj is genomen
C
Challe = gevlochten sjabbatbrood
Chanoeka = Inwijdingsfeest
Chanoekia = kandelaar voor Chanoeka
Chazan = voorzanger in synagoge
Chewra kadiesja Gemiloeth Chassadiem = begrafenisvereniging
Choepa = joodse huwelijksceremonie, tevens de benaming van de baldakijn waar dit onder plaatsvindt
D
Diaspora = joodse ballingschap
E
Estherrol = bijbelboek Esther
Etrog = citrusvrucht gebruikt bij Soekot
Ets Haim = (bibliotheek van het) Portugees-Israëlitisch Seminarium
F – G
Gabai = penningmeester of bestuurder van synagoge
H
Hagada = Pesachverhaal
Halacha = joods-religieuze wetgeving
Havdala = rituele afsluiting van sjabbat of feestdag
Hechsjer = koosjerverklaring
Hevra Kaddisj = een vereniging die alle religieuze verplichtingen op zich neemt bij ziekte en dood
I
Ivriet = Hebreeuwse term voor modern Hebreeuws
J
Jaartijd = jaarlijkse herdenking van een sterfdag
Jad = hand; aanwijshandje bij voorlezen uit Tora
Jiddisj = taal van Asjkenazische joden
Jom Hasjoa = herdenkingsdag van in WO II vermoorde joden
Jom Kipoer = Grote Verzoendag
K
Kaddisj = het gebed dat bij begrafenissen door een van de rouwenden wordt uitgesproken
Kasjroet = Joodse spijswetten
Keppel / kippa = hoofddeksel dat traditioneel gedragen wordt door joodse mannen uit eerbied voor G’d
Ketoeba = in het Aramees opgestelde huwelijksakte
Kidoesj = heiliging, ceremonie bij aanvang van de sjabbat en feestdagen
Kohaniem = Joodse priesters
Kosjer / Koosjer / Kosher = Kosjer heeft betrekking op voedsel. Als voedsel in overeenstemming is met de regels van kasjroet, dan noemt men het kosjer (Jiddisch “kosher” van Hebreeuws: כשר-kasjèr). Is het niet in overeenstemming met de kasjroet, dan noemt men het niet-koosjer en soms ook treife (Jiddisch van het Hebreeuws: טריפה-treefa).
L
Levieten = afstammelingen van Levi; tempeldienaren
Leviraatshuwelijk = zwagerhuwelijk, huwelijk tussen broer van iemand die zonder zoon is gestorven en diens weduwe
Loelav = palmtak of plantenbundel voor Soekot
M
Mageen Davied = zespuntige Davidster, symbool van jodendom
Mediene = alle Joodse gemeenschappen buiten Amsterdam
Menora = zevenarmige kandelaar
Metaheerhuis = lijkenhuis bij een Joodse begraafplaats waar de doden ritueel gereinigd worden
Mezoeza = Kokertje aan de deurpost met teksten uit de Tora om de voorbijganger aan de geboden te herinneren
Mikwe = ritueel bad
Minjan = quorum van tien mannen voor bepaalde gebeden en daarmee ook voor een synagogedienst
Mitswe = gebod, goede daad
Moheel = ritueel besnijder
N
Nederlandse Zionistenbond = bond die Nederlandse joden hielp naar Palestina te emigreren
Neer Tamied = eeuwig brandende lamp
NIHS = Nederlands Israelitische Hoofdsynagoge
NIK = Nederlands Israelitisch Kerkgenootschap
O
Opperconsistorie = bestuurslichaam van joodse gemeenten
Opperrabbinaat = zetel van de hoogste rabbijn van het land
P
Parnas = bestuurder van joodse gemeente
Parochet = gordijn voor kast met Torarollen
Pesach– Joods feest waarmee de Joden de uittocht uit Egypte en daarmee de bevrijding van slavernij herdenken, wordt ook wel Joods paasfeest genoemd
Poeriem = feest waarbij de Joden vieren dat ze niet meer door vijanden als Haman worden bedreigd
Q – R
Rabbijn = joods leraar en rechter in halachische kwesties
Rosj Chodesj = eerste dag van een joodse maand
Rosj Hasjana = Joods Nieuwjaar
S
Sederschotel = schotel bij Pesachmaaltijd
Sefardische Joden = joden uit Spanje, Portugal, Midden-Oosten of Noord-Afrika
Simchat Tora = feest van Vreugde der Wet
Sjabbat = Joodse rustdag
Sjavoeot = Wekenfeest
Sjema = een van de belangrijkste joodse gebeden
Sjoelchan Aroech = codex van joodse wetten en regels
Sjofar = ramshoorn
Soeka = loofhut
Soekot = Loofhuttenfeest
Synagoge = joods gebedshuis
T
Tachrichien = doodskleren
Talliet = vierkante gebedskleed met kwasten aan hoeken
Talmoed = gezaghebbend joods boek met commentaren en discussies
Tazza = collecteschaal voor Poerimgiften
Tefillien = gebedsriemen
Tenach = Oude Testament, Joodse bijbel
Toe Bisjvat = Nieuwjaarsfeest van de bomen, op 15 sjevat
Tora = eerste vijf boeken van Oude Testament; joodse wet
U – V – W – X – Y – Z
Zionisme = Het streven naar een eigen Joodse staat
Bronnen:
encyclo.nl
Laatst bijgewerkt:
06-08-2023