Louis van Adelsbergen wordt geboren op 7 juli 1873 te Groningen als 2e kind van 7 kinderen van de vleeshouwer Mozes van Adelsbergen (Groningen, 20 februari 1843 – Groningen, 20 april 1916) en Sara Bloemendal (Groningen, 13 januari 1846 – Groningen, 23 maart 1926). Het jongste kind van dit echtpaar, een meisje, wordt in 1882 levenloos geboren.
Louis verlooft zich op 8 juli 1906 in Groningen met Miena de Haas, geboren in Groningen op 1 december 1874, 4e van de 6 kinderen van koopman Abraham Izak de Haas (Aalten, 1842 – Groningen, 1884) en Judic Outs (Groningen, 1838 – Groningen, 1920). Pas een kleine 2 jaar later, 30 september 1908, gaan zij in ondertrouw waarna het huwelijk volgt op 25 oktober 1908. Louis en Miena krijgen 2 dochters.
Sara van Adelsbergen wordt geboren op 10 augustus 1909 in Groningen en overleeft als enige van het gezin de Shoah. Op 21 mei 1935 trouwt zij met de joods Groninger arts Isidoor (Ies) van der Hal (Groningen, 12 maart 1907 – Apeldoorn, 1986). Hij is o.a. bekend van het boekwerkje ‘Het Mesje’ waarin hij enkele van zijn oorlogservaringen vertelt. Het echtpaar krijgt een dochtertje genaamd Henriëtte dat zij meegeven aan de onderduik en daardoor de Shoah overleeft. Sara komt terecht in een kamp in de buurt van Reichenbach en werkt daar op het kantoor van ‘Telefunken’. Een Hongaars meisje dat daar zit komt met een snijwond toevallig voor een behandeling terecht bij Ies en zo komt Sara meer te weten over hoe het haar man vergaat. Uiteindelijk overleven Sara en haar gezin de Shoah. Sara overlijdt op 25 november 1978 in Apeldoorn en Ies op 25 september 1986 eveneens in Apeldoorn.
Henriëtte Bertha van Adelsbergen wordt geboren op 27 januari 1911 in Groningen. Zij wordt fröbelonderwijzeres en in 1942 zelfs directrice van de nieuwe joodse kleuterschool die ondergebracht is in hetzelfde pand als de joodse lagere school in het schoolgebouw aan de Prinsestraat te Groningen. Zij is ongehuwd gebleven en wordt vermoord op 3 september 1943 in Auschwitz.
Beroepsmatig volgt Louis in de voetsporen van zijn vader, wordt vleeshouwer en gaat samenwerken met zijn vader in de koosjere vleeshouwerij gevestigd aan de Folkingestraat nr. 19. Later wordt hij de eigenaar van deze zaak. Ook zijn broer Philip(pus) wordt vleeshouwer en heeft eerst een zaak aan de Peperstraat nr. 1. Op 26 april 1916 worden beide winkelbedrijven tijdelijk waargenomen door H. van der Wijk. Mogelijk heeft dit te maken met het overlijden van hun vader op 20 april van dat jaar. De zaak van Philip verhuist later naar de Folkingestraat 41.
Òp 18 november 1933 is Louis volgens een advertentie in Nieuwsblad van het Noorden eigenaar geworden van het pand aan de Anna Paulownastraat 6 te Groningen. In juni 1941 woont het gezin hier nog. Op 21 augustus 1942 wordt de woning volgens de Verkaufsbücher echter definitief verkocht voor een bedrag van fl. 8.500,- . In 1943 wordt vervolgens op hun interneringskaarten het adres (Verl.) Oosterstraat 10 aangegeven. Dit is het adres van hun dochter Sara en schoonzoon Ies van der Hal waar zij hoogstwaarschijnlijk bij inwoonden na het vertrek uit de Anna Paulowstraat 6.
Louis en Miena komen op 15 april 1943 terecht in Kamp Vught. Op 8 mei 1943 worden ze getransporteerd naar Westerbork. Samen met zijn vrouw en de moeder van zijn schoonzoon Ies van der Hal wordt hij op transport gezet naar Auschwitz. Ies zal hier later over schrijven dat dit een verschrikkelijk transport is en hij ziet dat Louis van een ‘SS-lummel’ Louis een schop krijgt. Louis en Miena worden op 10 september 1943 vermoord in Auschwitz. Hun dochter Henriëtte Bertha is een week eerder vermoord op 3 september in Auschwitz.
Oorlogsdocumentatie Louis en Miena
Klik op de afbeeldingen voor een vergroting
Project: Dit gezin maakt deel uit van het project “Elke naam telt”. Heeft u aanvullende informatie dan wordt het zeer op prijs gesteld indien u die wilt delen en ter beschikking stelt voor het project. U kunt e.e.a. melden per e-mail aan Robert Mulder via info[at]robertmulder.nl.
Geadopteerd door:
André van der Hal, zoon van Sara van Adelsbergen
Bronnen:
Arolsen Archives
Boek: Het Mesje (Isidor van der Hal)
Groninger Archieven
Joods Monument
Nieuwsblad van het Noorden
N.I.W.
Oorlogslevens
Verkaufsbücher
Illustraties:
Arolsen Archives
Nieuwsblad van het Noorden
© Collectie Regina Philip
Laatst bijgewerkt:
10-04-2022